Semana Santa – de heilige week voor Pasen

De Fallapoppen zijn pas net verbrand, de churroskraampjes worden afgebroken en het volgende feest staat alweer voor de deur.
Yes, het is bijna Pasen. Dat betekent paasontbijtjes, paasbrood en veel paaseitjes eten. Al zijn ze in Valencia in de wijken bij het strand met hele andere dingen bezig dan paaseieren zoeken. 

De heilige beelden worden afgestoft, palmtakken ingeslagen en de gewaden en puntmutsen worden uit de kast getrokken. De hermandades (broederschappen) zitten al vol in de voorbereiding voor de heilige week voor Pasen, de Semana Santa. Deze begint aanstaande vrijdag 22 maart en duurt tot 31 maart.

Indrukwekkend

Toen ik 10 jaar geleden toevallig tijdens deze heilige week een roadtrip door Andalusia maakte viel ik met mijn neus in de boter. Op alle plekken waar ik kwam werden processies gehouden en werden grote beelden door de straten gedragen onder begeleiding van hele intense muziek en overal rook je een wierooklucht en zag je mensen met puntmutsen lopen.
Het maakte toen veel indruk op mij om dit hele tafereel te zien. Niet wetende dat religie en tradities nog zo’n belangrijke en grote rol spelen in Spanje. Vooral in Andalusia, de regio in Spanje waar Semana Santa nog het grootst gevierd wordt.

Wat is de Semana Santa?

Semana Santa is een periode waarin gelovigen samenkomen om de Passie van Jezus te herdenken door middel van processies, ceremonies en religieuze vieringen. 

Tijdens de processies worden vaak de laatste dagen van Jezus nagegaan, van zijn intocht in Jeruzalem tot aan zijn kruisiging en opstanding.

Fun fact
Op paaszaterdag om middernacht gooit iedereen zijn oude servies naar buiten om de wederopstand te vieren.

Hoe ziet zo’n processie eruit?

Een processie van Semana Santa wordt georganiseerd door religieuze broederschappen, bekend als hermandades, in samenwerking met lokale kerken en gemeenschappen. Hoewel de specifieke details en volgorde van een processie en tradities van een hermandad per regio kunnen verschillen, zijn er toch een aantal algemene elementen die kenmerkend zijn voor de meeste processies tijdens Semana Santa. 

Voorbereiding en Opstelling

✝ Voorafgaand aan de processie worden de beelden van Christus, de Maagd Maria en andere heiligen zorgvuldig voorbereid in de kerk of het klooster waar de hermandad is gevestigd.

✝ De costaleros, de mannen die de zware beelden zullen dragen, verzamelen zich om zich voor te bereiden op hun taak. Ze worden vaak bijgestaan door capataces, leiders die de coördinatie en het tempo van het dragen van de beelden bepalen.

Vertrek van de Processie

✝ De processie begint meestal vanuit de kerk of het klooster en trekt door de straten van de stad of het dorp.

✝ Vaak is er voor de processie een dienst, waarbij gebeden wordt en religieuze liederen worden gezongen om de start van de processie aan te kondigen.

Het gaat ook in een bepaalde volgorde. Vooraan heb je de cruz de guia, de broederoudste een kruis en vaandels. Daarna komen de nazarenos, de boetedoeners die de kaarsen dragen, gevolgd door de misdienaren.

Dan komt de eerste paso oftewel draagstructuur met beeld erop. De meeste hermandades hebben 2 pasos. Eerst komt er een beeld van Jezus gevolgd door een beeld van Maria.
Achter of tussen de twee pasos loopt een muziekkapel, die vaak indringende en intense stukken spelen. Na het muziekkapel volgen er weer nazarenos met  houten kruizen. Dan is de stoet afgelopen en wordt afgesloten door een kapelaan (onderpastoor). Vaak wordt deze stoet gevolgd door mensen die bij de kerk aangesloten zijn.

Draagstructuren en Beelden

✝ De processie wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van zware houten beelden die scènes uit de Passie of lijdensweg van Christus uitbeelden. Deze beelden worden gedragen op draagstructuren, of pasos, die rusten op de schouders en nek van de costaleros.

✝ De pasos worden vaak prachtig versierd met bloemen, kaarsen en andere versieringen die de betekenis van de beelden benadrukken.

Religieuze Broederschappen en Nazarenos

✝ Tijdens de processie worden de beelden begeleid door leden van de hermandades, gekleed in religieuze gewaden en vaak met puntmutsen, de nazarenos.

✝ De nazarenos lopen in een specifieke volgorde voor of achter de pasos, afhankelijk van de tradities van elke hermandad. Ze dragen vaak kaarsen, kruisen of andere religieuze symbolen als onderdeel van hun deelname aan de processie.

Muzikale Begeleiding

✝De processie wordt vaak begeleid door traditionele muziek, zoals processiemarsen gespeeld door lokale bands of harmonieorkesten.

✝De muziek is intens en draagt bij aan de sfeer van de processie 

Haltes en Gebedsmomenten

✝ Tijdens de processie kunnen er verschillende haltes worden gemaakt bij belangrijke kerken, pleinen of andere religieuze locaties, waar gebeden wordt en religieuze lezingen worden voorgelezen.

Terugkeer naar de Kerk

✝Na het voltooien van de route keert de processie terug naar de kerk of het klooster van oorsprong, waar de beelden opnieuw worden geplaatst en de hermandad vaak een dankdienst houdt ter afsluiting van de processie.

Fun fact
Antonio Banderas loopt mee als costalero met zijn hermandad in Malaga.

Het dragen van de beelden

Tijdens de processies in de Semana Santa worden er zware houten beelden uit de kerk gedragen. Deze beelden, die scènes uit de Passie van Christus uitbeelden, kunnen soms wel honderden kilo’s wegen. Het dragen van deze beelden vraagt niet alleen fysieke kracht, maar ook toewijding en vastberadenheid van de costaleros. Het is een eer om deze beelden te mogen dragen.

In Sevilla en Malaga worden de beelden gedragen door groepen costaleros, die zich onder de beelden bevinden en ze op hun schouders en nek dragen. Deze costaleros dragen speciale gewaden en zijn vaak goed getraind om het gewicht van de beelden te kunnen dragen tijdens de lange processies door de smalle straten van de stad. Gedurende het jaar wordt er ook geoefend met het dragen van de beelden. Iedereen moet in de juiste maat lopen, want ze lopen letterlijk schouder aan schouder. Sommige costaleros lopen tijdens de processie zelfs op blote voeten.

In Valencia worden de beelden vaak niet op de schouders verplaatst, maar staan de beelden op een grote kar en worden door de straten gereden.

Religieuze gewaden en puntmutsen (capirotes)

Wat opvallend en ook een beetje scary is tijdens de processies zijn de mensen gekleed in lange gewaden en puntmutsen. 

De betekenis van de gewaden en puntmutsen van de nazarenos is diep geworteld in de Spaanse religieuze traditie. De lange gewaden symboliseren nederigheid en boetedoening, terwijl de puntmutsen dienen als een vorm van anonimiteit, waarbij alle nazarenos gelijk zijn voor God, los van hun sociale status of achtergrond.

Even een vooroordeel uit de wereld helpen, want de puntmutsen worden vaak geassocieerd met de Ku Klux Clan, maar dit heeft hier niets mee te maken.  Het staat symbool voor spirituele gelijkheid en toewijding.

Painful fact
Sommige costaleros hebben een klein deukje tussen hun nek en schouder door het dragen van deze enorme beelden.

Semana Santa Marinera in Valencia

In Valencia wordt ook de Semana Santa gevierd, maar dan vooral in de wijken bij het strand. Vandaar dat de Semana Santa hier ook Semana Santa Marinera heet, bij de zee. In de rest van de stad krijg je er vrij weinig van mee.
In Valencia zijn er zo’n 30 hermandades die de traditie van de Semana Santa Marinera in stand houden.

Wil jij tijdens de Semana Santa weten waar en hoelaat de processies zijn? Check dan deze site met het complete programma. https://www.yumpu.com/es/document/read/68632234/semana-santa-marinera-de-valencia-libro-oficial-2024/148 

Foto: Guia Repsol